Είμαστε σε θέση να κάνουμε την αξιολόγηση κάθε κατάστασης που μπορεί να προβληματίζει ένα παιδί ή τους γονείς του.
Η διάγνωση είναι αποτέλεσμα της στενής συνεργασίας παιδοψυχιάτρου – διεπιστημονικής ομάδας και πραγματοποιείται σε τέσσερις φάσεις:
Υποδοχή – Intake – Ιστορικό
Αξιολόγηση – Χορήγηση tests
Συζήτηση στη Διεπιστημονική Ομάδα
Ανακοίνωση αποτελεσμάτων στους γονείς
Υποδοχή – Intake – Ιστορικό
Οι γονείς απευθύνονται σε εμάς είτε με δική τους πρωτοβουλία είτε μετά την πρόταση κάποιου άλλου επιστήμονα, συνήθως εκπαιδευτικού, παιδιάτρου, οικογενειακού γιατρού ή δικηγόρου.
Κατά την πρώτη μας τηλεφωνική επαφή, διερευνούμε το αν το ζήτημα είναι επείγον και ορίζουμε αναλόγως την πρώτη συνάντηση των γονέων με τον Επιστημονικό Υπεύθυνο. Στη συνάντηση αυτή ζητούμε να παρευρίσκονται και οι δύο γονείς, χωρίς το παιδί, για να μπορούμε να συζητήσουμε ελεύθερα, να διαμορφώσουμε μία πρώτη άποψη για την κατάσταση που τους κινητοποίησε, τους προβληματισμούς τους και τις σκέψεις τους.
Ο Υπεύθυνος, αφού εξηγήσει στους γονείς ικανοποιητικά το σκεπτικό του, προτείνει τις απαραίτητες συναντήσεις αξιολόγησης του παιδιού και την (ή τις) ειδικότητες από την Διεπιστημονική Ομάδα που χρειάζεται να ασχοληθούν.
Μέσα στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ώσπου να γίνουν οι συναντήσεις αξιολόγησης, ζητείται από τους γονείς να αφιερώσουν μία δική τους συνάντηση, μακράς διάρκειας, στη λήψη του ιστορικού του παιδιού. Το ιστορικό αυτό είναι το ατομικό, ιατρικό, αναπτυξιακό, αναμνηστικό, οικογενειακό και εκπαιδευτικό χρονολόγιο, το οποίο θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε σε βάθος την παρούσα κατάσταση και να την εντάξουμε μέσα στην ιστορική πορεία του παιδιού, αλλά και της οικογένειας-ως-όλον.
Οι συναντήσεις αξιολόγησης είναι συνήθως μία ή δύο ανά ειδικότητα (κλινικό ψυχολόγο, ειδικό παιδαγωγό, λογοπεδικό, εργοθεραπευτή), διαρκούν όλες 50′ και γίνονται με συνέπεια, ακριβώς την ημέρα και ώρα που έχει προγραμματιστεί.
Αξιολόγηση – Χορήγηση tests
Αφού το σκεπτικό και οι γενικές κατευθύνσεις της διαγνωστικής διαδικασίας έχουν ήδη διαμορφωθεί από την αρχική συνάντηση των γονέων με τον Υπεύθυνο, ο ειδικός (ψυχολόγος, ειδικός παιδαγωγός, λογοπεδικός, εργοθεραπευτής) χρησιμοποιεί τα κατάλληλα εργαλεία ποιοτικής ή/και ποσοτικής αξιολόγησης ούτως ώστε να πετύχει την πιστότερη δυνατή καταγραφή των χαρακτηριστικών και των δεξιοτήτων του παιδιού.
Συχνά κρίνεται απαραίτητο να έρθουμε, σε αυτή τη φάση, σε επαφή και με το σχολικό πλαίσιο, ζητώντας τη δική τους ανατροφοδότηση και\ή προσφέροντας τη διαθεσιμότητά μας για συνεργασία κάθε μορφής, προς όφελος του παιδιού.
Κατά την ψυχολογική αξιολόγηση, χορηγείται στο παιδί κάποιο ή κάποια από τα εξής tests: CAT, TAT, Fairy Tale Test, House-Tree-Person, κ.ά.
Κατά τη μαθησιακή αξιολόγηση μπορεί να χορηγηθούν, μόνα ή σε συνδυασμό, τα εξής: WISC-V, Αθηνά-test, Α-test, κ.ά. Εκτός αυτών, συνήθως γίνεται ποιοτική αξιολόγηση των δεξιοτήτων εκείνων που είναι προϋποθέσεις για την αποδοτική επαφή του παιδιού με την πληροφορία, γραπτή και προφορική.
Η λογοπεδική αξιολόγηση καταγράφει τα γλωσσικά χαρακτηριστικά του ατόμου και έπειτα καθορίζει αν υπάρχει κάποια επικοινωνιακή διαταραχή, την φύση και το μέγεθος της, καθώς και τις επιπτώσεις της στη ζωή του ατόμου/παιδιού/εφήβου. Η διαδικασία ποικίλλει ανάλογα με την διαταραχή, ωστόσο τα κοινά βήματα σε όλες τις αξιολογήσεις είναι η λήψη λογοπαθολογικού ιστορικού, ο στοματοπροσωπικός έλεγχος καθώς και η απόκτηση δείγματος λόγου, ομιλίας και φώνησης.
Κατά την εργοθεραπευτική αξιολόγηση εξετάζονται οι τρεις βασικοί άξονες του έργου: αυτοφροντίδα, παραγωγικότητα και αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Δίδεται μεγάλη βάση στη συμμετοχή και στην άμεση εμπλοκή του παιδιού/εφήβου στα έργα καθημερινής ζωής. Στους επιμέρους τομείς που εκτιμώνται ανήκουν: η αισθητηριακή ολοκλήρωση, η αδρή και η λεπτή κινητικότητα, ο σχεδιασμός και η πράξη, ο οπτικοκινητικός συντονισμός, η γνωστική επεξεργασία κ.α.
Συζήτηση στη Διεπιστημονική Ομάδα
Η παροχή ουσιαστικών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας προς τα παιδιά, τους εφήβους και τις οικογένειές τους έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση την ύπαρξη και εύρρυθμη λειτουργία Διεπιστημονικής Ομάδας.
Μόνον έτσι, θεωρούμε ότι κάθε περίπτωση αφενός αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή και μοναδική, αφετέρου δε γίνεται αντικείμενο φροντίδας και ενδιαφέροντος σφαιρικά, από το σύνολο των σχετικών επιστημόνων, η επιμέρους εκτίμηση των οποίων, συντιθέμενη, διαμορφώνει την τελική διαγνωστική θέση.
Η Διεπιστημονική Ομάδα του ΔΕ.Κ.Α. αποτελείται από:
παιδοψυχιάτρους,
κλινικούς ψυχολόγους,
ειδικούς παιδαγωγούς,
λογοπεδικούς,
εργοθεραπευτές,
ψυχοθεραπευτές παιδιών και εφήβων, καθώς και
θεραπευτές ζεύγους – οικογένειας.
Η αρτιότητα της εκπαίδευσης και η επαγγελματική εμπειρία καθενός, καθώς και η συντονισμένη λειτουργία του συνόλου, αποτελούν εχέγγυα για την ορθότερη και αποτελεσματικότερη προσέγγιση του κλινικού έργου.
Ο συντονισμός και η τελική επιστημονική ευθύνη για τη λειτουργία της βρίσκεται στα χέρια παιδοψυχιάτρου, για να διασφαλίζεται η ορθή ιατρική πρακτική και η τήρηση της ιατρικής δεοντολογίας και των σχετικών νόμων.
Η Διεπιστημονική μας Ομάδα συναντιέται τακτικά κάθε εβδομάδα. Στη συνάντηση αυτή συζητούνται τα πορίσματα των επιμέρους αξιολογήσεων, με τελικό στόχο τη σύνθεσή τους. Κάποιες φορές, τα ευρήματα της μίας χρησιμοποιούνται για την ουσιαστική ερμηνεία των ευρημάτων μίας άλλης και έτσι επιτυγχάνεται η ολιστική κατανόηση της συγκεκριμένης κατάστασης.
Το τελευταίο είναι, κατά τη γνώμη μας, η πλέον απαραίτητη συνθήκη για τον ορθό εντοπισμό των τυχόν δυσκολιών του παιδιού και τον σχεδιασμό της κατάλληλης θεραπευτικής παρέμβασης.
Ανακοίνωση αποτελεσμάτων στους γονείς
Το τελικό πόρισμα της Διεπιστημονικής Ομάδας παρουσιάζεται στους γονείς του παιδιού σε προγραμματισμένη συνάντησή τους με τον Επιστημονικό Υπεύθυνο.
Στη συνάντηση αυτή συζητούνται τυχόν απορίες και σκέψεις των γονέων σχετικά με τη διαγνωστική θέση, το προτεινόμενο πρόγραμμα παρέμβασης καθώς και τους ζητούμενους θεραπευτικούς ή εκπαιδευτικούς στόχους.
Επίσης, σχεδιάζεται το εξατομικευμένο για το συγκεκριμένο παιδί\έφηβο πρόγραμμα θεραπείας ή μαθησιακής αποκατάστασης, διαμορφώνονται οι βασικές γραμμές της απαραίτητης και στενής μελλοντικής συνεργασίας των γονέων με το θεραπευτικό πλαίσιο και τακτοποιούνται οι πρακτικές λεπτομέρειες, ούτως ώστε να μπορέσει το πρόγραμμα να ξεκινήσει και να συνεχίσει απρόσκοπτα.
Το πόρισμα της αξιολόγησης της Διεπιστημονικής Ομάδας καθώς και οι προτάσεις για την τυχόν θεραπευτική παρέμβαση, δίνονται βεβαίως γραπτώς και ενυπόγραφα στους γονείς κατά την ανακοίνωση αυτή.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αξιολόγησης (η οποία μπορεί να έχει ήδη γίνει από κάποιον άλλο έγκυρο φορέα, δημόσιο ή ιδιωτικό) οι γονείς μας αναθέτουν και την υλοποίηση του θεραπευτικού προγράμματος.
Η προσπάθειά μας είναι, πάντοτε με σοβαρότητα, ειλικρίνεια και αίσθημα ευθύνης να παρέχουμε τις απαραίτητες θεραπείες, λαμβάνοντας υπόψη μας, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τις ανάγκες αλλά και τις δυνατότητες του παιδιού και της οικογένειας.
Σε ολόκληρη τη διάρκεια της θεραπευτικής παρέμβασης, η Διεπιστημονική Ομάδα λειτουργεί συνδετικά και εποπτικά, παρακολουθώντας ανελλιπώς την πορεία του παιδιού, αξιολογώντας την επίτευξη των στόχων, επαναξιολογώντας τους κατά τακτά χρονικά διαστήματα και συνυπολογίζοντας τις τυχόν αλλαγές των συνθηκών.